Letnie praktyki wykopaliskowe na stanowisku Risan
w Czarnogórze, 2005 r.

            Przedmiotem projektu prowadzonego na przełomie czerwca i lipca 2005 roku
w miasteczku Risan w Czarnogórze było kontynuowanie prac archeologicznych rozpoczętych pięć lat temu. Osobą odpowiedzialną za realizację był Maciej Marciniak. Pracami Ośrodeka Badań Nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego kierował dyrektor placówki - prof. dr hab. Piotr Dyczek.

            Członkowie Koła pomagali przy eksploracji na lądzie i organizowali pracę pod wodą. Prospekcja podwodna, będąca zasadniczym powodem uczestnictwa Wod.o.Lotu w badaniach, rozpocząła się dwa tygodnie po starcie wykopalisk naziemnych. Powodem opóźnienia
był brak zgody na nurkowania ze strony czarnogórskiej. Naszym celem było przebadanie stanowiska zlokalizowanego w ubiegłym roku oraz odnalezienie nowych interesujących obiektów, a także weryfikacja danych z badań przeprowadzonych sonarem podczas poprzedniej kampanii. Pierwszym zadaniem było określenie dokładnej lokalizacji, zmierzenie i zadokumentowanie ubiegłorocznego stanowiska, uznanego za antyczną redę. Po dokonaniu niezbędnych pomiarów zebrano próbki materiałów. Kolejne projekty zakładają dokładniejsze przebadanie tego miejsca.

            W trakcie weryfikowania danych ze skanera natrafiliśmy na liczne zgrupowania zabytków. Niektóre z nich wzbudziły większe zainteresowanie i zostały zadokumentowane fotograficznie i rysunkowo. Zaciekawienie wzbudziło zwłaszcza duże nagromadzenie zabytków, których ułożenie wskazywało prawdopodobnie pozostałość antycznego wraku. Stanowisko zostało naniesione na mapę w celu przebadania podczas przyszłej kampanii. Powodem pozostawienia tak interesującego znaleziska na przyszłe lata jest znaczna odległość od brzegu, a co za tym idzie także jego duża głębokość (ok. 30m.). Taka lokalizacja wymaga posiadania łodzi, większej ilości sprzętu oraz specjalnej mieszanki powietrza wzbogaconej
w tlen (nitrox), umożliwiającej dłuższe przebywanie na znacznych głębokościach.

            Prospekcja podwodna trwała zaledwie tydzień. Spowodowały to wspomniane
już opóźnienia ze strony czarnogórskiej oraz duży koszt prac (pierwotnym założeniem
było 10-14 dni prospekcji).

            Wykopaliska podwodne na stanowisku w Risan powoli się rozwijają. Z roku na rok ich uczestnicy uczą się coraz więcej i coraz sprawniej prowadzą prace. Koło Wod.o.Lot także dba o postęp wykopalisk, angażując do nich coraz większą ilość swoich członków. Dzięki zdobytym w Risan doświadczeniom nasze Koło poproszono o przeprowadzenie prospekcji podwodnej także na innych stanowiskach, m.in. w Polsce.
Maciej Marciniak